Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde tespit edilen ve hızla tüm dünyaya yayılan COVİD-19 pandemisinde vaka sayısı ve ölüm oranları artmaya devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü Aralık 2020 verilerine göre dünya genelinde 63.360.234 COVİD-19 vakası ve bu hastalıkla sonuçlanan 1.475.825 ölüm olduğu bildirilmiştir (1-3). COVID-19 pandemisinin küresel etkisi ve günlük yaşamın akışına getirdiği zorunlu kısıtlamalar digital uygulamaların kullanımını artırmıştır. Aynı zamanda pandemi mobil sağlık uygulamalarının da hızlı bir şekilde geliştirilmesine ve kullanılmasına yol açmıştır. Mevcut veriler, akıllı telefonların küresel kullanımının Haziran 2020 itibariyle 3,5 milyar olduğunu göstermekte ve pandemi önlemlerini yaymada mobil müdahalelerin etkin olabileceğini düşündürmektedir (4, 5). Yapılan taramada yaklaşık 43 ülkede 95 akıllı telefon uygulaması geliştirildiği ve bu uygulamaları halkın kullanımının teşvik edildiği belirlenmiştir. Bu bağlamda Türkiye’de de “Hayat Eve Sığar”, “Korona Önlem” ve sağlık çalışanlarının temaslı takibi yapması için geliştirilen “Filyasyon ve İzolasyon Takibi” adında üç uygulama mevcuttur. Genel olarak bakıldığında bu uygulamalar; semptomların kontrolü (ateş, öksürük, halsizlik, ağrı…), riskli hastaların belirlenip maske takarak sağlık kurumuna yönlendirilmesi, temaslıların takibi, enfekte olanların semptom kontrolü, virüsten korunma yöntemleri hakkında bilgi ve sağlık hizmeti sağlayıcılarının eğitimi için araçlar sağlama dahil olmak birçok fonksiyonu içermektedir. Almanya ve İngiltere gibi ülkelerde akıllı saatler veya bantlar gibi araçlarla doğrudan yaşamsal bulguları ölçerek, semptomları belirleyen hatta öksürük sesini kaydedip, öksürük sesine göre korona virüs bulaşıp bulaşmadığını tespit edebilen uygulamalar olduğu belirtilmektedir. Ayrıca bazı ülkelerde temaslıların takibinde akıllı bileklikler ile akıllı telefon uygulamalarının senkronize edilmesi aracılığıyla karantinada olması gereken kişilerin takibi yapılmaktadır. Genel olarak bu uygulamaların kullanımında temel amacın temaslı kişilerin takibinin yapılması ve bulaşın önlenmesi sağlanarak pandeminin kontrol altına alınmasına katkı vermek olduğu görülmektedir (6-8). Bu derlemede amaç COVID-19 pandemisi ile kullanıma giren akıllı telefon uygulamaları hakkında bilgi sağlamak ve bu uygulamaların pandemi sürecindeki önemini gözden geçirmektir.
Anahtar Kelimeler: akıllı, telefon, uygulama, COVID-19.
|
