Giriş: Diyabetik ayak bireylerin hayatını olumsuz etkileyen, hastane yatışlarının uzun sürdüğü ve tedavi maliyeti fazla olan bir komplikasyondur. Bu komplikasyonun başarılı bir şekilde yönetilebilmesi için bireyin ayak bakım davranışları, öz etkililik ve öz bakım güçlerin yeterli olması gerekmektedir.
Amaç: Diyabetik ayak yarası olan ve olmayan bireylerin ayak bakım davranışlarının özetkililik ve özbakım aktivitelerine etkisinin belirlenmesi ayrıca ayak bakım davranışlarını, özetkililik ve öz bakım aktivitelerini etkileyen sosyodemografik ve hastalığa özgü değişkenlerin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipte planlanan çalışma G-power analizine göre 2021-2022 tarihleri arasında Samsun Ondokuz Mayıs Tıp Fakültesi Hastanesi, Samsun Vezirköprü Devlet Hastanesi ve Çorum Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde dahiliye/endokrin/diyabetik ayak polikliniklerine/ servislerine başvuran/yatışı yapılan toplam 120 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Hasta Tanılama Formu, Ayak Bakımı Davranış Ölçeği (ABDÖ), Diyabetik Ayak Bakımı Öz Etkililik Ölçeği (DABÖÖ), Diyabet Öz-Bakım Ölçeği (DÖBÖ) kullanılarak elde edilmiştir. Veriler SPSS 22 paket programına aktarılarak Kruskall Wallis H Testi, t-Testi, Mann Whitney U testi, ANOVA testi ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Hastaların yaş ortalaması sırasıyla diyabetik ayak yarası (DYA) olanlarda 65,00±10,64, DYA olmayanlarda 59,85±12,12’dir. DYA olan hastaların ölçek puanları ayak bakım davranışları puanı 44,58±11,03, diyabetik ayak bakımı öz etkililik puanı 43,68±22,77 ve diyabet öz bakım puanı 71,08±13,01 olduğu; DYA olmayan hastaların ise ayak bakım davranışları puanı 46,33±11,62, diyabetik ayak bakımı öz etkililik puanı 52,63±23,61 ve diyabet öz bakım puanının 71,20±13,99 olduğu tespit edilmiştir.
Ölçekler arası ilişki incelendiğinde ayak bakım davranışları ile diyabetik ayak bakımı öz etkililik ve diyabet öz bakım puanları arasında anlamlı pozitif yönde bir ilişki elde edilmiştir.
Tartışma ve Sonuç: DYA’sı olmayan bireylerin öz etkililik puanı DYA’sı olan bireylerden daha yüksekti. Bu nedenle bireylerin ayak yarası gelişmeden önce verilecek eğitimler ile ayak bakım davranışları olumlu yönde etkileneceği ve bireylerin ayak bakımına yönelik öz etkililik ve öz bakım davranışlarının gelişeceği düşünülmektedir.
(Bu bildiri özeti “Diyabetik Ayak Yarası Olan ve Olmayan Bireylerin Ayak Bakım Davranışlarının, Öz Etkililik Ve Öz Bakım Aktivitelerine Etkisinin Belirlenmesi” adlı tez çalışmasından üretilmiştir.)
Anahtar Kelimeler: Diyabetik Ayak, Öz etkililik, Öz Bakım
|
