Bu araştırma diyabetli bireylerin ayak bakımı ile ilgili Mobil Diyabetik Ayak Kişisel Bakım Sistemi’ni (m-DAKBAS) geliştirmeyi ve bu mobil uygulamanın diyabetli bireylerde bilgi, davranış ve öz-etkililikleri üzerine etkinliğini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Deneysel olarak planlanan araştırmanın verileri, Mayıs 2017- Nisan 2018 tarihleri arasında Gaziantep İlinde bir eğitim araştırma hastanesinde toplanmıştır. Araştırma için gerekli etik kurul onayı, kurum izni ve hasta onamları alınmıştır. Örneklem (deney=44; kontrol=44) güç analizi yapılarak belirlenmiştir. Katılımcıların deney ve kontrol gruplarına atanmasında bilgisayar tabanlı randomizasyon listesi kullanılmıştır. Veriler Tanıtıcı Bilgiler Formu, Diyabetik Ayak Bilgi Formu (DABF), Ayak Bakım Davranışları Ölçeği (ABDÖ), Diyabetik Ayak Bakımı Öz-Etkililik Ölçeği (DABÖÖ) ve m-DAKBAS değerlendirme formu kullanılarak toplanmıştır. İstatistiksel analizlerde Mann Whitney U, Wilcoxon, Ki-kare, Mc Nemar, Kruskal-Wallis, Pearson korelasyon testleri kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının sosyodemografik ve hastalık ile ilgili değişkenlerin dağılımı homojendir (p>0,05). Altı ay süresince deney grubuna m-DAKBAS kullandırılmış, kontrol grubuna ise çalışmanın başında bir kez sözel olarak diyabette ayak bakım eğitimi verilmiştir. Yapılan son değerlendirmede deney grubunun DABF puanı ortalamasının kontrol grubuna göre anlamlı oranda daha yüksek olduğu (p<0,05), ABDÖÖ ve DABÖ puan ortalamaları açısından ise gruplar arasında istatistiksel fark olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Deney grubundaki bireylerin ayaklarındaki çatlakların kontrol grubuna göre önemli oranda iyileştiği ve doğru ayakkabı seçiminde artış olduğu gözlenmiştir (p<0,05). Mobil uygulama üzerinden yapılan eğitimin hastaların ayak bakımı konusunda bilgi düzeylerini arttırdığı ve ayak bakımına ilişkin bazı davranışları olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. m-DAKBAS’ ın geliştirilerek daha geniş örneklemde, daha uzun süreli takipler ile hasta sonuçları üzerine etkisinin değerlendirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Diyabetik ayak, mobil uygulama, sağlık teknolojileri
|
