Amaç: Bu çalışmanın amacı dahili kliniklerde yatarak tedavi gören kronik hastalığa sahip bireylerde beklenen stigma düzeyini ve ilişkili faktörleri incelemektir.
Metod: Tanımlayıcı, cross-sectional nitelikte olan bu çalışmanın verileri Mayıs-Ağustos 2022 tarihleri arasında yüz yüze veri toplama yöntemiyle gerçekleştirildi. Kronik hastalık tanısı almış toplam 195 hasta araştırmanın örneklemini oluşturdu. Veri toplamak amacıyla Hasta Bilgi Formu, Kronik Hastalıklarda Beklenen Stigma Ölçeği, Barthel Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) İndeksi ve Beck Depresyon Ölçeği kullanıldı.
Bulgular: Araştırmaya dahil edilen toplam 195 hastanın yaş ortalaması 51.8 (±17.6) ve hastalık tanı süresi ortalaması ise 75.4 (±102.1) ay olarak bulundu. Hastaların sahip oldukları hastalık nedeniyle sırasıyla en çok sosyal (%71.3), ekonomik (%70.3) ve özel yaşantısının (%59.5) olumsuz etkilendiği belirlendi. Hastaların Barthel GYA indeksi total puanı 83.4 (±22.5) ve depresyon ölçeği puanı 19.0(±10.0) idi. Stigma ölçeği total puan ortalamasının ise 1.92 (±0.6) olduğu ve alt boyutlardan alınan en yüksek puan ortalamasının iş yaşamına (2.5±1.0) ait olduğu saptandı. Hastaların stigma puan ortalamasının sosyodemografik özelliklere göre karşılaştırıldığında anlamlı fark olmadığı saptandı (p>0.05). Bazı klinik ve psikososyal özellikler ile ilişkisi incelendiğinde ise ekonomik (p=0.044) sosyal (p=0.006) ve özel yaşantısı (p=0.001) etkilenen hastaların stigma puanının anlamlı olarak yüksek olduğu görüldü. Ayrıca Barthel GYA ölçeği puan ortalaması ile negatif (p=0.023), depresyon ölçeği puan ortalaması ile pozitif korelasyon gösterdiği belirlendi (p<0.001).
Sonuç: Kronik hastalığa sahip bireylerde stigma puanın en yüksek iş yaşantısına ait olduğu, stigma düzeyinin bireyin hem fiziksel yeterlilikleri hem de psikososyal iyilik durumu ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Dolayısıyla hastaların hem fiziksel hem de psikososyal sağlığının değerlendirilmesi bütüncül bakımın sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kronik Hastalıklar, Beklenen Stigma, Günlük Yaşam Aktiviteleri, Depresyon
|