Kanser tedavisinde amaç kanserli doku ve hücrelerin ortadan kaldırılması esasına dayanır. Radyoterapi, kanserli doku veya hücrelerin iyonizan radyasyonun kullanılarak ortadan kaldırılmasını hedefler. Günümüzde birçok kanserili olgunun tedavisinde kullanılan bu güvenli tedavi yönteminin, diğer tüm tedavi yöntemlerin de olduğu gibi yan etkileri bulunmaktadır. Genel olarak kanserli hastaların %50-60’ının hastalıklarının seyrinde, küratif veya palyatif amaçla, radyoterapiye ihtiyaç duydukları bilinmektedir. Radyoterapinin amacı kanserli hücreleri yok etmektir. Radyoterapi uygulandığında hücrede hasar oluşur. Hasara bağlı hücre ölümü oluşabilir ya da hasar tamir edilir ve hücre yaşamına devam eder. Tümör tedavisinde kaçınılmaz olarak sağlam dokularda tedavi alanına girmekte ve radyasyondan olumsuz etkilenmektedir. Yan etkiler doz bağımlı olmakla birlikte, ilk şikâyetler yaklaşık birinci hafta sonrası başlamakta ve hastalarda tüm yaşam süresince devam edebilmektedir. Hızlı bölünen hücreler, yavaş bölünen hücrelere göre genellikle radyasyona daha fazla duyarlıdır. Bunun sonucu olarak hızlı bölünen hücrelerde radyasyonun akut etkileri; yavaş bölünen hücrelerde kronik etkiler ortaya çıkmaktadır. Radyoretapi sonrası gelişebilen cilt reaksiyonları, saç dökülmesi, nötropeni, trombositopeni, iştahsızlık, yorgunluk, bulantı-kusma ve psikiyatrik bozukluklara uygun yaklaşım amaçlı hemşireler bilgilendirilmeli ve eğitilmelidir. Radyoterapi uygulamaları sonucu olası yan etkilerin bilinmesi ve önleyici tedbirlerin alınması, yan etkilere yönelik uygun yaklaşım ve planlanan tedavinin uygulanması, hastaların günlük yaşantılarının sıkıntısız devam edebilmesi ve semptomların indirgenmesi için hastalar ve yakınlarının tedaviye uyumunu arttıran hemşirelik girişimlerini içeren eğitsel yaklaşımların önemini vurgulamayı amaçladım.
Anahtar Kelimeler: Radyoterapi, Hemşirelik, Yan Etkileri, Kanser
|
