Dünyanın en yaşlı popülasyonlarından birine sahip olan Japonya, tüm dünyada robotik teknolojinin sağlık hizmetlerinde kullanılması konusunda en kapsamlı politikaya sahip ülkedir. Yaşlı bakımında robotlar çeşitli fonksiyonları ile kullanılmaktadır. “Hizmet” tipi robotların amacı temel aktiviteleri ve mobiliteyi desteklemektir. “İzleme” fonksiyonuyla robotik sistemler veri toplama ve gözetime ek olarak günlük aktiviteler için akıllı hatırlatıcılar sağlayabilmektedir. “Sosyal” robotlar ise insanlarla sosyal etkileşimde bulunarak ve arkadaşlık sağlayarak yaşlı bireylerin sağlığını ve psikolojik iyi oluşunu artırmayı amaçlamaktadır. Özellikle insansı hizmet robotları, günlük yaşamı destekleme, etkileşim sağlama, bilişsel ve bedensel eğitimi kolaylaştırma gibi kullanım alanları ile yaşlı bakımında öne çıkmaktadır. Yalnız yaşayan yaşlı kadınlarda insan tipi bir iletişim robotu ile etkileşimin ve evden çıkamayan yaşlı bireylere robotlar ile yaptırılan beyin jimnastiğinin bilişsel durumu olumlu etkilediği bildirilmiştir. Robotların faydalarına rağmen, yaşlı birey-robot etkileşiminde bazı etik kaygılar ortaya çıkmıştır. Yalnızlaşma, yaşamı üzerinde kontrolü kaybetme ve mahremiyet sorunları bunların başında gelmektedir. Etik sorunlar dışında robotik teknolojinin yaşlı bakımında kullanılmasının önündeki en büyük engellerden biri maliyetinin yüksek olmasıdır. Uygulama alanında robotların personelin yerini alacağı korkusu, robotların uygulamada beklentileri karşılamaması ve teknik engeller ise sağlık çalışanları tarafından bildirilen sorunlardır. Sonuç olarak; Japonya’da robot teknolojilerinin kullanımı yaşlı bireylerin bakımında hızla ilerlemektedir. Sağlık çalışanları için kolaylaştırıcı çözümler üretilmekte ve bakım kalitesi arttırılmaya çalışılmaktadır. Ancak tüm olumlu özelliklerinin yanında etik ve yasal sorunların göz önünde bulundurulması önem arz etmektedir. Hümanistik ve bütüncül hemşirelik yaklaşımından uzaklaşmadan hemşirelik bakımına robotik teknolojinin entegrasyonu için ileriye yönelik araştırmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: robot, yaşlı bakımı, robotik teknoloji, robot yardımcı
|
