Araştırma, bir aile sağlığı merkezi bölgesindeki yeni doğum yapmış annelerin emzirme konusunda tutumlarının değerlendirilmesi ve annelerin sosyodemografik özelliklerinin, sağlık özelliklerinin, gebelik öyküsünün, doğurganlık özelliklerinin ve emzirme özelliklerinin emzirme tutumu ile ilişkisinin saptanması amacıyla yapılmıştır. Araştırma tanımlayıcı türde yapılmıştır. Bir aile sağlığı merkezine herhangi bir sebeple gelen, 0-12 aylık bebeği olan, araştırmaya katılmayı kabul eden 192 anne dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında bireylerin sosyodemografik durumları ve doğumuna ilişkin özelliklerini tanımlamaya yönelik olarak araştırmacı tarafından literatür taranarak oluşturulmuş bir anket formu ve Emzirme Tutumu Değerlendirme Ölçeği (Özkan Arslan 1999) kullanılmıştır. Annelerin % 27,1’ inin 25-29 yaş aralığında, % 40’ ının ise ilkokul mezunu, % 77,1’ inin sosyal güvencesinin olduğu, % 65,7’sinin ise aile tipinin çekirdek aile olduğu, % 45,7 ’sinin ekonomik düzeyinin orta düzeyde, % 61,4 ’ünün en uzun süre il merkezinde yaşadığı tespit edilmiştir. Annelerin % 32,9’ unun daha önce emzirme deneyiminin olmadığı, % 15,7’ sinin 19-24 ay emzirdiği tespit edilmiştir. Annelerin % 35,7’ sinin gebelik sırasında bilgi almadığı, % 34,3’ ünün ise gebelik sırasında hemşirelerden bilgi aldığı saptanmıştır. Bebeklerin % 54,3’ üne ise doğumdan sonra anne sütü hariç gıda verilmezken, % 27,1’ ine mama verilmiştir. Annelerin % 47,1’ inin sadece emzirdiği, % 61,4’ ünün ek besine başlamadığı, % 37,1’ inin 19-24 ay arası emzirmeyi planladığı saptanmıştır. emzirme tutumu değerlendirme ölçeğinden aldıkları puanların ortalaması 107,22 iken maksimum değeri 145’ tir. Ölçekten alınması gereken en yüksek puan 184’tür. Puan yükseldikçe annelerin emzirmeye ilişkin tutumları olumlu olmaktadır. Daha önce emzirme deneyimi olan ve doğum öncesi emzirme ile ilgili bilgi alan annelerin emzirme tutum puanı daha yüksek bulunmuş ve istatistiksel olarak fark anlamlıdır(p< 0.05). Doğumdan sonra ilk yarım saatte bebeğini emziren annelerin puan ortalaması (165,30±13,05) yarım saatten sonra emziren annelerin puan ortalamasından (101,26±13,9) yüksek olduğu, fakat aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür(p>0.05). Yalnızca anne sütü veren annelerin emzirme ölçeğinden aldıkları puan ortalaması (165,352±12,36) anne sütü hariç mama veren annelerin emzirme ölçeğinden aldıkları puan ortalaması (132,521±12,25) yüksek bulunmuş fakat aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır(p>0.05). Annelerin sosyodemografik özelliklerinden eğitim durumu ile emzirme tutumu arasındaki ilişkiye bakıldığında öğrenim düzeyi yükseldikçe tutum puan ortalamalarının giderek artmasına rağmen aradaki fark istatistiksel olarak anlamsız önemsiz bulunmuştur. Ülkemizde yapılan birçok çalışmada eğitim düzeyi arttıkça emzirme davranışı olumlu etkilendiği ve emzirme süresinin uzadığı saptanmıştır(Tezcan ve ark 2005).Bu çalışmada yapılan diğer çalışmalardan farklı sonuçlar bulunmuştur. Aradaki farklılığın çalışmadaki örneklem sayısının az olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu çalışmanın sonucunda annelerin gebelik döneminde %35,7’ sinin bilgi almadığı ve bilgi alanlarında % 34,3’ ünün hemşirelerden bilgi aldığı saptanmıştır. Doğum öncesi dönemde bilgi alan annelerin emzirme tutum puanının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bu konuda eğitilmiş sağlık personelinin vereceği eğitimler çok önemlidir. Emzirme davranış ve tutumlarının geliştirilmesi için emzirme konusunda en çok eğitim veren grup olan hemşireler başta olmak üzere ebe ve sağlık personellerinin doğum öncesi, doğum sonu dönemde emzirme ve anne sütü eğitimi vermelidirler. Sağlık personelleri kendilerini bu konu üzerinde geliştirmeli ve doğum sonu dönemde planlı olarak eğitimler vermelidirler. Annelerin sosyodemografik özelliklerinden yaş, aile tipi, sosyal güvencesinin olup olmaması, çalışma durumu, ekonomik durum ve en uzun süre yaşanılan yerin emzirme tutumu puanı ortalaması arasında istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Ancak eğitimli annelerin emzirme tutumu puanı ortalaması daha yüksek bulunmuştur. Öneri olarak hemşireler eğitim verirken özellikle eğitim düzeyi düşük anneleri ele alıp emzirme konusunda eğitim vermeleri önerilebilir. Bu çalışma bir dersin projesi kapsamında kısıtlı imkanlarda ve zamanda yapılmış, örneklem sayısı az olduğundan daha fazla anne ile tekrarlanması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anne sütü, Emzirme, Emzirme tutumu
|
