Giriş: Yoğun bakım hastalarında bilinç bozukluğu, mekanik ventilasyon, sedatif ve kas gevşetici ilaç tedavisi gibi faktörlere bağlı olarak gözün koruyucu mekanizmaları bozulur. Başta lagoftalmos ile başlayan bu sorunlar; basit bir abrazyondan, kemozis, ekspojur keratopati, kuru göz sendromu ve geri dönüşü olmayan mikrobiyel keratite kadar ilerleyebilen ciddi göz komplikasyonlarına yol açabilir. Göz bakımı, homeostazisi bozulmuş ve enfeksiyona karşı duyarlı olan bu hassas grupta göz komplikasyonlarının belirlenmesi, önlenmesi ve tedavisine yönelik en önemli ve kolay yaklaşımdır. Literatürde göz bakımı uygulamaları sırasında yoğun bakım hemşiresi ya da hekimi tarafından fluorescein boyama ile korneanın epitel hasar açısından değerlendirilebileceği belirtilmektedir. Amaç: Araştırmanın amacı; bir hemşirenin yoğun bakım hastalarında önemli bir göz problemi olan ekspojur keratopatiyi erken dönemde güvenilir olarak tanılayabilme durumunu ve ekspojur keratopati varlığında gözü kapatmada kullanılan polietilen örtünün iyileştirmeyi desteklemedeki etkisini belirlemektir. Kapsam: Metodolojik, prospektif, randomize tek kör düzende ve iki aşamalı olarak yürütülen araştırma, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon ve Nöroloji Yoğun Bakım Üniteleri’nde 5 Mart 2012 - 31 Mayıs 2013 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Birinci aşama; araştırmanın sınırlılıklarına uyan 78 hastanın 156 korneasında araştırmacı ve göz hastalıkları hekimi tarafından yapılan 4354 değerlendirmeden oluşmuştur. İkinci aşama ise; basit randomizasyonla belirlenen 21 uygulama ve 22 kontrol grubu kornea üzerinde yürütülmüştür. Yöntem: Araştırma verileri “Hasta İzlem Formu”, “Flourescein Testi Takip Çizelgesi”, “Göz Bakımı Uygulama Rehberi”, “Karbomer Damla Uygulama Rehberi” ve “Polietilen Örtü Uygulama Rehberi” kullanılarak toplanmıştır. İlk aşamada hastaların korneaları önce araştırmacı hemşire, izleyen 6 saat içinde göz hastalıkları uzmanı tarafından fluorescein testi ile değerlendirilmiştir. İkinci aşamada ise; kontrol grubu gözlere günde 12 kez sadece karbomer damla, uygulama grubundaki gözlere günde 4 kez karbomer damla ve 2 kez polietilen örtü birlikte uygulanmıştır. Hastaların korneaları 10 gün süreyle izlenmiştir. Araştırmanın uygulanabilmesi için Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Klinik Araştırmaları Etik Kurulu (Tarih: 06.04.2011; Sayı: 11-3.1/43), Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü Etik Kurulu (Tarih: 12.09.2011; Sayı: B-10-0-İEG-0-15-00-01) ve araştırmanın yürütüleceği kurumlardan etik izin, bilinci açık hastaların kendisinden, bilinçsiz hastaların ise yakınlarından bilgilendirilmiş olur alınmıştır. Sınırlılıklar: Araştırmanın Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nin tüm YB ünitelerinde yürütülmesi planlanmış, ancak göz hastalıkları uzmanının zaman kısıtlılığı nedeniyle uygulama yerleri Nöroloji ile Anesteziyoloji ve Reanimasyon YB Üniteleri olarak sınırlandırılmıştır. Ayrıca araştırmanın özgünlüğü nedeniyle, araştırmamızın amacına benzer bir çalışma bulunmaması, araştırmanın tartışmasını sınırlandırmıştır. Bulgular: Araştırmanın birinci aşaması sonucunda; korneadaki epitel hasarı saptama ve boyanma derecesini belirleme açısından gözlemciler arası uyumun mükemmel, boyanmanın özelliğini belirleme açısından çok iyi düzeyde olduğu saptanmıştır. İkinci aşama sonucunda ise, kontrol grubuna göre polietilen örtü ile gözleri kapatılan uygulama grubundaki hasta kornealarının boyanma derecesinin azaldığı ve epitel hasar yokluğuna döndüğü belirlenmiştir. Uygulama ve kontrol grubu kornealarda hastaların bilinç durumu dışındaki tanıtıcı özelliklerinin (yaş, cinsiyet, yoğun bakım ünitesi ve mekanik ventilasyonda kalış süresi, kas gevşetici ve sedatif ilaç alma duru, göz kapak aralığı derecesi, enfeksiyon varlığı) ve ortamın neminin ekspojur keratopatinin iyileşmesini etkilemediği bulunmuştur. Sonuç: Araştırmamızın birinci aşaması sonucunda, ekspojur keratopatiyi saptama ve korneadaki boyanma derecesini belirleme açısından gözlemciler arası uyumun mükemmel, korneadaki fluorescein tutulum özelliğini belirleme açısından çok iyi düzeyde olduğu bulunmuştur. Araştırmanın ikinci aşaması sonucunda ise; polietilen örtünün karbomer damla ile kullanıldığında iyileşmeyi desteklediği saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ekspojur Keratopati, Erken Tanı, Fluorescein Testi, Göz Bakımı, Hemşirelik, Polietilen Örtü, Yoğun Bakım Ünitesi
|
