Bu araþtýrma diyabetli bireylerin ayak bakýmý ile ilgili Mobil Diyabetik Ayak Kiþisel Bakým Sistemi’ni (m-DAKBAS) geliþtirmeyi ve bu mobil uygulamanýn diyabetli bireylerde bilgi, davranýþ ve öz-etkililikleri üzerine etkinliðini deðerlendirmeyi amaçlamaktadýr. Deneysel olarak planlanan araþtýrmanýn verileri, Mayýs 2017- Nisan 2018 tarihleri arasýnda Gaziantep Ýlinde bir eðitim araþtýrma hastanesinde toplanmýþtýr. Araþtýrma için gerekli etik kurul onayý, kurum izni ve hasta onamlarý alýnmýþtýr. Örneklem (deney=44; kontrol=44) güç analizi yapýlarak belirlenmiþtir. Katýlýmcýlarýn deney ve kontrol gruplarýna atanmasýnda bilgisayar tabanlý randomizasyon listesi kullanýlmýþtýr. Veriler Tanýtýcý Bilgiler Formu, Diyabetik Ayak Bilgi Formu (DABF), Ayak Bakým Davranýþlarý Ölçeði (ABDÖ), Diyabetik Ayak Bakýmý Öz-Etkililik Ölçeði (DABÖÖ) ve m-DAKBAS deðerlendirme formu kullanýlarak toplanmýþtýr. Ýstatistiksel analizlerde Mann Whitney U, Wilcoxon, Ki-kare, Mc Nemar, Kruskal-Wallis, Pearson korelasyon testleri kullanýlmýþtýr. Deney ve kontrol gruplarýnýn sosyodemografik ve hastalýk ile ilgili deðiþkenlerin daðýlýmý homojendir (p>0,05). Altý ay süresince deney grubuna m-DAKBAS kullandýrýlmýþ, kontrol grubuna ise çalýþmanýn baþýnda bir kez sözel olarak diyabette ayak bakým eðitimi verilmiþtir. Yapýlan son deðerlendirmede deney grubunun DABF puaný ortalamasýnýn kontrol grubuna göre anlamlý oranda daha yüksek olduðu (p<0,05), ABDÖÖ ve DABÖ puan ortalamalarý açýsýndan ise gruplar arasýnda istatistiksel fark olmadýðý belirlenmiþtir (p>0,05). Deney grubundaki bireylerin ayaklarýndaki çatlaklarýn kontrol grubuna göre önemli oranda iyileþtiði ve doðru ayakkabý seçiminde artýþ olduðu gözlenmiþtir (p<0,05). Mobil uygulama üzerinden yapýlan eðitimin hastalarýn ayak bakýmý konusunda bilgi düzeylerini arttýrdýðý ve ayak bakýmýna iliþkin bazý davranýþlarý olumlu yönde etkilediði saptanmýþtýr. m-DAKBAS’ ýn geliþtirilerek daha geniþ örneklemde, daha uzun süreli takipler ile hasta sonuçlarý üzerine etkisinin deðerlendirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Diyabetik ayak, mobil uygulama, saðlýk teknolojileri
|
