Saðlýk çalýþanlarýna nozokomiyal bulaþ bulaþýcý hastalýklar açýsýndan önemlidir. Bu durumda bazý hastalýklarýn seyri daha þiddetli olabileceði gibi, iþ kaybýna, kronik hastalýklara ve hatta ölümcül sonuçlara neden olabilir. Hemþireler, temizlik personelleri ve doktorlarýn riskli temas ihtimalleri daha yüksektir. Bu çalýþmada ülkemizden bildirilen yayýnlarda hasta bakýmýyla iliþkili riskli temaslar deðerlendirilmiþtir.
Yöntem
Yayýnlar uluslararasý veri tabanýnda (www.ncbi.nlm.nih.gov) “needlestick”, “sharps injuries”,”Turkey” anahtar kelimeleri kullanýlarak tarandý. Hasta bakýmýyla iliþkili kiþilerde oluþan bir riskli temasýn varlýðý, bildiriminin olup olmadýðý ve sonuçlarý konusunda yapýlan çalýþmalar havuz analizi yöntemiyle deðerlendirildi.
Bulgular
Çalýþmaya 13 çalýþma dahil edildi. Bu çalýþmalarýn 9’u anket yöntemi kullanýlýrken, 3’ü KKKA takip eden kliniklerdeki riskli temaslarýn takibi, 1’si ise bir hastanedeki riskli temas sonrasý doldurulan formlarýn deðerlendirilmesi idi. Anket çalýþmalarýnýn 4’ü hemþirelere, 3’ü hemþirelik öðrencilerine yapýlýrken, 2’si genel saðlýk çalýþanlarýna yapýlmýþtý. Bu çalýþmalarýn 8’inde toplam 3425 kiþiye anket yapýlmýþ, 1837 kiþi riskli temas yaþamýþ ve bunlarýn büyük kýsmýnýn kesici delici alet yaralanmalarýyla olduðu görülmüþtür (Tablo). 4 çalýþmada yöneticilere geri bildirim olup olmadýðý sorulmuþ ve %56,1-84,0 arasýnda yöneticilere temasýn bildirimi yapýlmadýðý bildirilmiþtir (Tablo). Genel riskli temaslarýn takip edildiði bir çalýþmada ise en sýk stajyer hemþire ve hemþirelerin yaralandýðý gözlenmiþtir. Hemþireler de en sýk bulaþ nedeni kesici delici aletle yaralanma ile olurken, temizlik personellerinde çöp toplama esnasýnda ki temas nedeniyle olmuþtur. Evrensel korunma yöntemleri denetlendiðinde ise her zaman kurallara uyanlarýn oranlarý çok düþüktü (Tablo). KKKA hastalarýnýn takibini içeren 3 çalýþmada ise, hasta takipleri sýrasýnda toplam 67 kiþinin etkilendiði ve bunlardan 42’sinin kesici delici alet yaralanmasý nedeniyle olduðu, mukazal temasta baþka bir risk olduðu ve temas sonrasý ribavirin proflaksisinin etkili olduðu bildirilmiþtir (Tablo). Özellikle acil servislerde, yoðun bakýmlarda, cerrahi servislerde çalýþanlarýn, 8 saatten fazla çalýþanlarýn ve mesleðinin ilk dört yýlýnda olanlarýn daha fazla risk taþýdýðý ve temas sonrasý hepatit B aþýlama oranýnýn düþük olduðu gözlenmiþtir.
Sonuç
Saðlýk bakýmý ile uðraþan kiþilerde riskli temasýn engellenmesi ve eðer engel olunamazsa sonrasýnda yapýlacak iþlemler çok önelidir. Çalýþma koþularý aðýrlaþtýkça, çalýþma saatleri uzadýkça, özellikle mesleðinin baþýnda olan kiþilerde bu risk artmaktadýr. Ayrýca riskli temas sonrasý yöneticilere bildirim oraný düþük bulunmuþtur. Ayrýca evrensel korunma önlemlerine uyum oraný ve kesici delici aletleri uygun bertaraf etmemek hala önemli sorunlar arasýndadýr. Önemli saðlýk sorunlarýna neden olabilecek bu durumlar için daha yoðun eðitim verilmesi, çalýþma koþullarýnýn iyileþtirilmesinin önemli olduðunu düþünüyoruz.
Anahtar Kelimeler: Saðlýk Çalýþanlarý, Nozokomiyal Bulaþ, Havuz Analizi
|
