Dünyanýn en yaþlý popülasyonlarýndan birine sahip olan Japonya, tüm dünyada robotik teknolojinin saðlýk hizmetlerinde kullanýlmasý konusunda en kapsamlý politikaya sahip ülkedir. Yaþlý bakýmýnda robotlar çeþitli fonksiyonlarý ile kullanýlmaktadýr. “Hizmet” tipi robotlarýn amacý temel aktiviteleri ve mobiliteyi desteklemektir. “Ýzleme” fonksiyonuyla robotik sistemler veri toplama ve gözetime ek olarak günlük aktiviteler için akýllý hatýrlatýcýlar saðlayabilmektedir. “Sosyal” robotlar ise insanlarla sosyal etkileþimde bulunarak ve arkadaþlýk saðlayarak yaþlý bireylerin saðlýðýný ve psikolojik iyi oluþunu artýrmayý amaçlamaktadýr. Özellikle insansý hizmet robotlarý, günlük yaþamý destekleme, etkileþim saðlama, biliþsel ve bedensel eðitimi kolaylaþtýrma gibi kullaným alanlarý ile yaþlý bakýmýnda öne çýkmaktadýr. Yalnýz yaþayan yaþlý kadýnlarda insan tipi bir iletiþim robotu ile etkileþimin ve evden çýkamayan yaþlý bireylere robotlar ile yaptýrýlan beyin jimnastiðinin biliþsel durumu olumlu etkilediði bildirilmiþtir. Robotlarýn faydalarýna raðmen, yaþlý birey-robot etkileþiminde bazý etik kaygýlar ortaya çýkmýþtýr. Yalnýzlaþma, yaþamý üzerinde kontrolü kaybetme ve mahremiyet sorunlarý bunlarýn baþýnda gelmektedir. Etik sorunlar dýþýnda robotik teknolojinin yaþlý bakýmýnda kullanýlmasýnýn önündeki en büyük engellerden biri maliyetinin yüksek olmasýdýr. Uygulama alanýnda robotlarýn personelin yerini alacaðý korkusu, robotlarýn uygulamada beklentileri karþýlamamasý ve teknik engeller ise saðlýk çalýþanlarý tarafýndan bildirilen sorunlardýr. Sonuç olarak; Japonya’da robot teknolojilerinin kullanýmý yaþlý bireylerin bakýmýnda hýzla ilerlemektedir. Saðlýk çalýþanlarý için kolaylaþtýrýcý çözümler üretilmekte ve bakým kalitesi arttýrýlmaya çalýþýlmaktadýr. Ancak tüm olumlu özelliklerinin yanýnda etik ve yasal sorunlarýn göz önünde bulundurulmasý önem arz etmektedir. Hümanistik ve bütüncül hemþirelik yaklaþýmýndan uzaklaþmadan hemþirelik bakýmýna robotik teknolojinin entegrasyonu için ileriye yönelik araþtýrmalarýn yapýlmasý önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: robot, yaþlý bakýmý, robotik teknoloji, robot yardýmcý
|