Temel yaþam gereksinimlerinden biri olan uyku, saðlýðýn bütünsel olarak sürdürülmesi için gereklidir. Ýlerleyen yaþlarda meydana gelen fizyolojik ve hormonal deðiþimlerin sonucu olarak uyku süresinde ve kalitesinde bozulmalar meydana gelir. Bu derlemenin amacý; yaþlý bireylerde uyku sorunlarýnýn tanýmlanmasý ve çözümüne yönelik hemþirelik uygulamalarý hakkýnda bilgi vermektir. Yaþlý bireylerde eþlik eden hastalýklar ve tedavide kullanýlan ilaçlar da uyku sorunlarýna neden olmaktadýr. Yaþla birlikte uykuda meydana gelen deðiþiklikler; gece uyku süresinde ve yavaþ dalga uykusunda azalmayý ve gündüz uyku süresinde, gece uyanma sayýsýnda, gece uyanýk geçirilen sürede artýþý içermektedir. Ayrýca yaþlý bireylerde uyku bozukluklarý sýk görülmektedir. Yaþlýlarda sýk karþýlaþýlan uyku bozukluklarý insomnia, huzursuz bacak sendromu, uykuda periyodik hareket bozukluðu, obstrüktif uyku apnesi ve REM uykusu davranýþ bozukluðu olarak sýralanabilir. Uyku sorunu yaþayan yaþlýlarda sýklýkla yorgunluk, iþtahsýzlýk, beslenme sorunlarý, oryantasyon bozukluklarý, baþ dönmesi, denge sorunlarý ve düþmeler, gerginlik ve huzursuzluk görülür. Uyku sorunlarý uygun yaklaþýmlarla önlenebilmekte ve uyku kalitesi iyileþtirilebilmektedir. Mevcut uyku durumu, uyku kalitesi ve uyku bozukluklarýnýn olasý nedenleri rutin olarak tüm yaþlý bireylerde deðerlendirilmelidir. Uyku sorunu yaþayan yaþlýlara yönelik hemþirelik uygulamalarý arasýnda; uyku sorununa neden olan bireysel, fiziksel, mental ve uykuyu olumsuz etkileyebilecek çevresel (aydýnlatma, ýsý, gürültü gibi) etkenlerin belirlenmesi, kontrol altýna alýnmasý ve konu hakkýnda yaþlýya bilgilendirme yapýlmasý yer alýr. Uyku sorunlarýna yönelik yaþlýya özgü en uygun hemþirelik giriþimleri planlanmalý ve uygulanmalýdýr. Böylelikle yaþlýnýn yeterli dinlenmesi saðlanarak uyku sorunlarýna baðlý geliþen yakýnmalarý en aza indirilebilir.
Anahtar Kelimeler: Hemþirelik Bakýmý, Uyku, Yaþlý, Geriatri
|
