Araþtýrma, bir aile saðlýðý merkezi bölgesindeki yeni doðum yapmýþ annelerin emzirme konusunda tutumlarýnýn deðerlendirilmesi ve annelerin sosyodemografik özelliklerinin, saðlýk özelliklerinin, gebelik öyküsünün, doðurganlýk özelliklerinin ve emzirme özelliklerinin emzirme tutumu ile iliþkisinin saptanmasý amacýyla yapýlmýþtýr. Araþtýrma tanýmlayýcý türde yapýlmýþtýr. Bir aile saðlýðý merkezine herhangi bir sebeple gelen, 0-12 aylýk bebeði olan, araþtýrmaya katýlmayý kabul eden 192 anne dahil edilmiþtir. Verilerin toplanmasýnda bireylerin sosyodemografik durumlarý ve doðumuna iliþkin özelliklerini tanýmlamaya yönelik olarak araþtýrmacý tarafýndan literatür taranarak oluþturulmuþ bir anket formu ve Emzirme Tutumu Deðerlendirme Ölçeði (Özkan Arslan 1999) kullanýlmýþtýr. Annelerin % 27,1’ inin 25-29 yaþ aralýðýnda, % 40’ ýnýn ise ilkokul mezunu, % 77,1’ inin sosyal güvencesinin olduðu, % 65,7’sinin ise aile tipinin çekirdek aile olduðu, % 45,7 ’sinin ekonomik düzeyinin orta düzeyde, % 61,4 ’ünün en uzun süre il merkezinde yaþadýðý tespit edilmiþtir. Annelerin % 32,9’ unun daha önce emzirme deneyiminin olmadýðý, % 15,7’ sinin 19-24 ay emzirdiði tespit edilmiþtir. Annelerin % 35,7’ sinin gebelik sýrasýnda bilgi almadýðý, % 34,3’ ünün ise gebelik sýrasýnda hemþirelerden bilgi aldýðý saptanmýþtýr. Bebeklerin % 54,3’ üne ise doðumdan sonra anne sütü hariç gýda verilmezken, % 27,1’ ine mama verilmiþtir. Annelerin % 47,1’ inin sadece emzirdiði, % 61,4’ ünün ek besine baþlamadýðý, % 37,1’ inin 19-24 ay arasý emzirmeyi planladýðý saptanmýþtýr. emzirme tutumu deðerlendirme ölçeðinden aldýklarý puanlarýn ortalamasý 107,22 iken maksimum deðeri 145’ tir. Ölçekten alýnmasý gereken en yüksek puan 184’tür. Puan yükseldikçe annelerin emzirmeye iliþkin tutumlarý olumlu olmaktadýr. Daha önce emzirme deneyimi olan ve doðum öncesi emzirme ile ilgili bilgi alan annelerin emzirme tutum puaný daha yüksek bulunmuþ ve istatistiksel olarak fark anlamlýdýr(p< 0.05). Doðumdan sonra ilk yarým saatte bebeðini emziren annelerin puan ortalamasý (165,30±13,05) yarým saatten sonra emziren annelerin puan ortalamasýndan (101,26±13,9) yüksek olduðu, fakat aradaki farkýn istatistiksel olarak anlamlý olmadýðý görülmüþtür(p>0.05). Yalnýzca anne sütü veren annelerin emzirme ölçeðinden aldýklarý puan ortalamasý (165,352±12,36) anne sütü hariç mama veren annelerin emzirme ölçeðinden aldýklarý puan ortalamasý (132,521±12,25) yüksek bulunmuþ fakat aradaki fark istatistiksel olarak anlamlý bulunmamýþtýr(p>0.05). Annelerin sosyodemografik özelliklerinden eðitim durumu ile emzirme tutumu arasýndaki iliþkiye bakýldýðýnda öðrenim düzeyi yükseldikçe tutum puan ortalamalarýnýn giderek artmasýna raðmen aradaki fark istatistiksel olarak anlamsýz önemsiz bulunmuþtur. Ülkemizde yapýlan birçok çalýþmada eðitim düzeyi arttýkça emzirme davranýþý olumlu etkilendiði ve emzirme süresinin uzadýðý saptanmýþtýr(Tezcan ve ark 2005).Bu çalýþmada yapýlan diðer çalýþmalardan farklý sonuçlar bulunmuþtur. Aradaki farklýlýðýn çalýþmadaki örneklem sayýsýnýn az olmasýndan kaynaklandýðý düþünülmektedir. Bu çalýþmanýn sonucunda annelerin gebelik döneminde %35,7’ sinin bilgi almadýðý ve bilgi alanlarýnda % 34,3’ ünün hemþirelerden bilgi aldýðý saptanmýþtýr. Doðum öncesi dönemde bilgi alan annelerin emzirme tutum puanýnýn daha yüksek olduðu bulunmuþtur. Bu konuda eðitilmiþ saðlýk personelinin vereceði eðitimler çok önemlidir. Emzirme davranýþ ve tutumlarýnýn geliþtirilmesi için emzirme konusunda en çok eðitim veren grup olan hemþireler baþta olmak üzere ebe ve saðlýk personellerinin doðum öncesi, doðum sonu dönemde emzirme ve anne sütü eðitimi vermelidirler. Saðlýk personelleri kendilerini bu konu üzerinde geliþtirmeli ve doðum sonu dönemde planlý olarak eðitimler vermelidirler. Annelerin sosyodemografik özelliklerinden yaþ, aile tipi, sosyal güvencesinin olup olmamasý, çalýþma durumu, ekonomik durum ve en uzun süre yaþanýlan yerin emzirme tutumu puaný ortalamasý arasýnda istatistiksel olarak önemsiz bulunmuþtur. Ancak eðitimli annelerin emzirme tutumu puaný ortalamasý daha yüksek bulunmuþtur. Öneri olarak hemþireler eðitim verirken özellikle eðitim düzeyi düþük anneleri ele alýp emzirme konusunda eðitim vermeleri önerilebilir. Bu çalýþma bir dersin projesi kapsamýnda kýsýtlý imkanlarda ve zamanda yapýlmýþ, örneklem sayýsý az olduðundan daha fazla anne ile tekrarlanmasý önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anne sütü, Emzirme, Emzirme tutumu
|
