Ýnsanoðlu yüzyýllar boyunca, yeterince tanýmadýðý ya da bilgi sahibi olmadýðý olgu ya da kiþiler karþýsýnda tedirgin olmuþ, ürkmüþ ve söz konusu olgu veya kiþiye olumsuzluk atfederek onu dýþlama, damgalama ve ayýrt etme eðilimi göstermiþtir. Ruhsal hastalýklarda bu þekilde en üst düzeyde tepki gösterilen olgudur. Psikiyatrik hastalýklar kalp, þeker gibi gerçek týbbi hastalýk deðildir!
Ruh hastalýðý olanlar olsa olsa “deli”dirler. Ruh hastalýklarý tedavi edilemezler.
Ruh hastalýklarý kötü yetiþtirilmenin sonucudur.
Depresyon gibi ruh hastalýklarý, kiþilik zayýflýðýndan kaynaklanýr.
Depresyon ve bunama yaþlanmanýn doðal sonucudur.
Depresyon veya kaygý bozukluklarý, çocuk ya da ergenlerde görülmez.
Görülen sorunlar hastalýk deðil, büyümeye baðlý sorunlardýr.
gibi yanlýþ inançlar damgalanmaysa sebebiyet vermektedir.
Damgalamanýn Aþamalarý
Etiketleme: Birey ruhsal hastalýk tanýsý almasý ile etiketlenir.
Stereotipler: Bir kez oluþtuktan sonra hiç deðiþmeyen anlamýna gelen stereotipler toplumun öncesinde geliþtirdikleri ile ilintilidir.
Biliþsel ayýrma ya da önyargýlar: Önceki yargýlar üzerine, þimdiki durumu deðerlendirilmeden bir ön yargý oluþturulmasý ve ötekiler kategorisine sokulmasýdýr.
Duygusal reaksiyonlar: Hastalara karþý oluþan duygular korku ve öfkedir.
Soysal Konum: Böylece hasta eski konumunda toplumda olamayacaktýr.
Ayrýmcýlýk: Tüm bu basamaklarýn ardýndan bireye yönelik davranýþsal kenara koyuþlarýn olduðu son süreçtir.
Damgalamayý etkileyen etmenler
Yaþ,
Cinsiyet,
Eðitim Düzeyi,
Meslek Düzeyi,
Ýnançlar,
Kültür Ve Sosyo-Ekonomik Düzey,
Kitle Ýletiþim Araçlarý,
Medeni Durum,
Hastalýk Konusundaki Bilgi,
Ruhsal Hastalýkla Temas,
Ruhsal Hastalýk Etiketi,
Psikopatoloji Tipi,
Hastalarýn Özellikleri Sayýlabilir.
Damgalama ile mücadeleyi saðlamak için;
Multidisipliner biçimde ruh saðlýðýný geliþtirmek ve hastalýklarý önlenmek,
Belirtileri kontrol altýna alan ve yan etkileri azaltan tedavi stratejilerin kullanýmýný arttýrmak,
Ruh saðlýðý bakým hizmetlerinden yararlanmayý geliþtirerek, ihtiyacý olanlarýn bakým almasýný saðlamak,
Ruh saðlýðýnýn; planlama, uygulama ve deðerlendirilmesinde toplum katýlýmýný desteklemek,
Ruh saðlýðý, risk faktörleri, stresle mücadele ve saðlýklý çevre yaratma konularýnda halký ve politikacýlarý etkilemek,
Toplumun davranýþlarýný eðitim yolu ile deðiþtirmek,
Kamu politikalarýný ve yasalarý damgalamayý azaltacak ve ruhsal hastalýklara yasal koruma olanaklarýný arttýracak yönde deðiþtirme ve buna baðlý olarak “Ruh Saðlýðý Yasasý”ný çýkarmak,
Ülkemizdeki týp ve hemþirelik eðitimini tekrar gözden geçirerek, psikiyatri eðitim programlarýna bilgi, inanç, tutum ve davranýþ deðiþtirmeye yönelik özel eðitim programlarýný eklenmek,
Öðretmenler, basýn mensuplarý, din adamlarý, muhtarlar, saðlýk görevlileri ve polisler gibi toplum liderleri konumundaki meslek mensuplarýnýn damgalama ile mücadele konusunda eðitilmesi önerilmektedir. (Bilge, A. ve Çam, O., 2010)
Ruhsal bozukluklar hakkýndaki daha çok ileri bilgi ve bilinçlenme insanlara ruhsal bozukluðu olan birisine karþý nasýl tepki vereceðini bilmede ve onu anlamada yardýmcý olacaktýr. Davranýþ ve tutumlarýmýzý deðiþtirerek, daha þefkatli bir yaklaþým sergileyerek ruhsal bozukluðu olan bireylerin yaþamýnda son derece büyük bir fark yapabiliriz
Anahtar Kelimeler: sitigmatizasyon, ruhsal bozukluklar, ayrýmcýlýk
|
