Yaşamdan beklenen süre artıkça, yaşlı nüfusun 2050 yılına kadar ikiye katlanacağı ve 2,1 milyar seviyeye ulaşacağı tahmin edilmektedir. Türkiye’de de yaşlı nüfus oranı giderek artmakta olup toplam nüfus içerisinde yaşlı nüfus oranının 2023 yılında %10,2, 2030 yılında %12,9, 2040 yılında %16,3 ve 2060 yılında %22,6 olacağı öngörülmektedir. Yaşlanma süreci ile birlikte yaşlı bireylerin yaşadıkları psikolojik, fiziksel ve sosyal değişimler bireyin sağlığını etkilemektedir. Bu dönemde yaşlı bireylerin fiziksel, sosyal ve psikolojik yönden artan bir desteğe ihtiyaçları vardır. Yaşlı bireylerin fiziksel ve sosyal yönden iyilik hallerini artıran, hayvan destekli terapiler oldukça uzun zamandır araştırma konusu olmuştur. Ancak hayvan destekli terapilerin, canlı hayvan bakımının zor olması ve alerjik durumlar meydana gelebilmesi nedeniyle bazı dezavantajları vardır. Hayvan destekli terapilere alternatif olarak, yaşlı bireylerin sadece fiziksel değil, sosyal ve duygusal yönden desteklenmesinde potansiyel bir yöntem olarak başvurulan müdahalelerden biri de evcil hayvan tipi robot terapilerdir. Evcil hayvan tipi robot kullanımı oldukça yaygın olup, bunlardan biri PARO robottur. PARO robot, terapi için özel olarak tasarlanmış, görünümü, sesleri ve davranışları bebek Arp fokuna (Grönland foku) göre modellenen bir robottur. Yürütülen birçok çalışmada PARO robotun, yaşlı bireylerin stres, kaygı, yalnızlık, ajitasyon düzeylerini ve antipsikotik kullanımını azalttığı; sosyal bağlantılarını, pozitif duygu durumlarını, yaşam kalitelerini, iletişim becerilerini, depresyonu ve yaşlı bireylerin grup aktivitelerine katılım oranlarını artırdığı bulunmuştur. Bununla birlikte, diğer bazı araştırmalarda, PARO robotun depresyon ve yaşam kalitesi üzerine istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olmadığını saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: paro robot, sağlığın geliştirilmesi, yalnızlık, yaşam kalitesi, yaşlı sağlığı
|
