Aralýk 2019'da Çin'in Wuhan kentinde tespit edilen ve hýzla tüm dünyaya yayýlan COVÝD-19 pandemisinde vaka sayýsý ve ölüm oranlarý artmaya devam etmektedir. Dünya Saðlýk Örgütü Aralýk 2020 verilerine göre dünya genelinde 63.360.234 COVÝD-19 vakasý ve bu hastalýkla sonuçlanan 1.475.825 ölüm olduðu bildirilmiþtir (1-3). COVID-19 pandemisinin küresel etkisi ve günlük yaþamýn akýþýna getirdiði zorunlu kýsýtlamalar digital uygulamalarýn kullanýmýný artýrmýþtýr. Ayný zamanda pandemi mobil saðlýk uygulamalarýnýn da hýzlý bir þekilde geliþtirilmesine ve kullanýlmasýna yol açmýþtýr. Mevcut veriler, akýllý telefonlarýn küresel kullanýmýnýn Haziran 2020 itibariyle 3,5 milyar olduðunu göstermekte ve pandemi önlemlerini yaymada mobil müdahalelerin etkin olabileceðini düþündürmektedir (4, 5). Yapýlan taramada yaklaþýk 43 ülkede 95 akýllý telefon uygulamasý geliþtirildiði ve bu uygulamalarý halkýn kullanýmýnýn teþvik edildiði belirlenmiþtir. Bu baðlamda Türkiye’de de “Hayat Eve Sýðar”, “Korona Önlem” ve saðlýk çalýþanlarýnýn temaslý takibi yapmasý için geliþtirilen “Filyasyon ve Ýzolasyon Takibi” adýnda üç uygulama mevcuttur. Genel olarak bakýldýðýnda bu uygulamalar; semptomlarýn kontrolü (ateþ, öksürük, halsizlik, aðrý…), riskli hastalarýn belirlenip maske takarak saðlýk kurumuna yönlendirilmesi, temaslýlarýn takibi, enfekte olanlarýn semptom kontrolü, virüsten korunma yöntemleri hakkýnda bilgi ve saðlýk hizmeti saðlayýcýlarýnýn eðitimi için araçlar saðlama dahil olmak birçok fonksiyonu içermektedir. Almanya ve Ýngiltere gibi ülkelerde akýllý saatler veya bantlar gibi araçlarla doðrudan yaþamsal bulgularý ölçerek, semptomlarý belirleyen hatta öksürük sesini kaydedip, öksürük sesine göre korona virüs bulaþýp bulaþmadýðýný tespit edebilen uygulamalar olduðu belirtilmektedir. Ayrýca bazý ülkelerde temaslýlarýn takibinde akýllý bileklikler ile akýllý telefon uygulamalarýnýn senkronize edilmesi aracýlýðýyla karantinada olmasý gereken kiþilerin takibi yapýlmaktadýr. Genel olarak bu uygulamalarýn kullanýmýnda temel amacýn temaslý kiþilerin takibinin yapýlmasý ve bulaþýn önlenmesi saðlanarak pandeminin kontrol altýna alýnmasýna katký vermek olduðu görülmektedir (6-8). Bu derlemede amaç COVID-19 pandemisi ile kullanýma giren akýllý telefon uygulamalarý hakkýnda bilgi saðlamak ve bu uygulamalarýn pandemi sürecindeki önemini gözden geçirmektir.
Anahtar Kelimeler: akýllý, telefon, uygulama, COVID-19.
|
