Amaç: Kanser hastalarýnda hastalýk ve tedavi iliþkili yan etkiler nedeniyle aðrý, bulantý, kusma, anksiyete, uykusuzluk gibi birçok önemli sorun ortaya çýkmaktadýr. Son yýllarda sanal gerçeklik uygulamalarýnýn semptom yönetimi ve yaþam kalitesine faydasýný inceleyen çalýþmalara olan ilgi artmýþtýr. Bu sistematik derleme, kanser hastalarýnda semptom yönetiminde sanal gerçeklik uygulamalarýnýn etkisini incelemek amacýyla yapýldý.
Yöntem: “sanal gerçeklik”, “kanser”, “onkoloji”, “semptom yönetimi”, “aðrý”, “bulantý”, “kusma”, “yorgunluk”, “anksiyete” anahtar kelimeleri ile Pubmed, Web of Science, Google Schooler, EMBASE, Cochrane Library veri tabanlarýnda arama yapýlmýþtýr. Son on yýlý kapsayacak þekilde yapýlan taramada 298 kayýttan dahil edilme kriterleri kapsamýnda tam metnine ulaþýlan 15 randomize kontrollü çalýþma dahil edilmiþtir. Ýki araþtýrmacý çalýþmalarý baðýmsýz olarak gözden geçirdi ve çalýþmalarýn metodolojik kalitesi incelendi.
Bulgular: Dahil edilen 15 randomize kontrollü çalýþmada sanal gerçeklik uygulamalarýnýn farklý kanser tanýlý kemoterapi, radyoterapi alan ve palyatif bakýmda tedavi gören hastalarda en sýk aðrý, nöropatik aðrý, biyofiziksel parametreler, yoðunluk, stres, anksiyete ve depresyon gibi sorunlarýn ve genel yaþam kalitesi üzerine etkisinin incelendiði görüldü. Araþtýrma sonuçlarýna göre sanal gerçeklik uygulamalarýnýn aðrý, nöropatik aðrý, yorgunluk, biyofiziksel parametreler gibi fiziksel ve stres, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlarý iyileþtirdiði saptanmýþtýr.
Sonuç: Ýncelenen çalýþmalarda sanal gerçeklik uygulamalarýnýn kanser hastalarýnda uygulanabilir ve aðrý, yorgunluk, anksiyete, stres, depresyon gibi sorunlarýn yönetiminde ve yaþam kalitesinin iyileþtirilmesinde etkili bir uygulama olduðu görüldü. Fakat sanal gerçeklik uygulamalarýnýn etkisini inceleyen metodolojik olarak kaliteli ve kanýt gücü yüksek çalýþmalara ihtiyaç vardýr. ORCID NO: 0000-0002-6374-8265
Anahtar Kelimeler: Kanser, Onkoloji, Sanal gerçeklik, Semptom yönetimi, Yaþam kalitesi
|
