Amaç: Kanser hastalarında hastalık ve tedavi ilişkili yan etkiler nedeniyle ağrı, bulantı, kusma, anksiyete, uykusuzluk gibi birçok önemli sorun ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda sanal gerçeklik uygulamalarının semptom yönetimi ve yaşam kalitesine faydasını inceleyen çalışmalara olan ilgi artmıştır. Bu sistematik derleme, kanser hastalarında semptom yönetiminde sanal gerçeklik uygulamalarının etkisini incelemek amacıyla yapıldı.
Yöntem: “sanal gerçeklik”, “kanser”, “onkoloji”, “semptom yönetimi”, “ağrı”, “bulantı”, “kusma”, “yorgunluk”, “anksiyete” anahtar kelimeleri ile Pubmed, Web of Science, Google Schooler, EMBASE, Cochrane Library veri tabanlarında arama yapılmıştır. Son on yılı kapsayacak şekilde yapılan taramada 298 kayıttan dahil edilme kriterleri kapsamında tam metnine ulaşılan 15 randomize kontrollü çalışma dahil edilmiştir. İki araştırmacı çalışmaları bağımsız olarak gözden geçirdi ve çalışmaların metodolojik kalitesi incelendi.
Bulgular: Dahil edilen 15 randomize kontrollü çalışmada sanal gerçeklik uygulamalarının farklı kanser tanılı kemoterapi, radyoterapi alan ve palyatif bakımda tedavi gören hastalarda en sık ağrı, nöropatik ağrı, biyofiziksel parametreler, yoğunluk, stres, anksiyete ve depresyon gibi sorunların ve genel yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelendiği görüldü. Araştırma sonuçlarına göre sanal gerçeklik uygulamalarının ağrı, nöropatik ağrı, yorgunluk, biyofiziksel parametreler gibi fiziksel ve stres, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunları iyileştirdiği saptanmıştır.
Sonuç: İncelenen çalışmalarda sanal gerçeklik uygulamalarının kanser hastalarında uygulanabilir ve ağrı, yorgunluk, anksiyete, stres, depresyon gibi sorunların yönetiminde ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde etkili bir uygulama olduğu görüldü. Fakat sanal gerçeklik uygulamalarının etkisini inceleyen metodolojik olarak kaliteli ve kanıt gücü yüksek çalışmalara ihtiyaç vardır. ORCID NO: 0000-0002-6374-8265
Anahtar Kelimeler: Kanser, Onkoloji, Sanal gerçeklik, Semptom yönetimi, Yaşam kalitesi
|
