Kanser tedavisinde amaç kanserli doku ve hücrelerin ortadan kaldýrýlmasý esasýna dayanýr. Radyoterapi, kanserli doku veya hücrelerin iyonizan radyasyonun kullanýlarak ortadan kaldýrýlmasýný hedefler. Günümüzde birçok kanserili olgunun tedavisinde kullanýlan bu güvenli tedavi yönteminin, diðer tüm tedavi yöntemlerin de olduðu gibi yan etkileri bulunmaktadýr. Genel olarak kanserli hastalarýn %50-60’ýnýn hastalýklarýnýn seyrinde, küratif veya palyatif amaçla, radyoterapiye ihtiyaç duyduklarý bilinmektedir. Radyoterapinin amacý kanserli hücreleri yok etmektir. Radyoterapi uygulandýðýnda hücrede hasar oluþur. Hasara baðlý hücre ölümü oluþabilir ya da hasar tamir edilir ve hücre yaþamýna devam eder. Tümör tedavisinde kaçýnýlmaz olarak saðlam dokularda tedavi alanýna girmekte ve radyasyondan olumsuz etkilenmektedir. Yan etkiler doz baðýmlý olmakla birlikte, ilk þikâyetler yaklaþýk birinci hafta sonrasý baþlamakta ve hastalarda tüm yaþam süresince devam edebilmektedir. Hýzlý bölünen hücreler, yavaþ bölünen hücrelere göre genellikle radyasyona daha fazla duyarlýdýr. Bunun sonucu olarak hýzlý bölünen hücrelerde radyasyonun akut etkileri; yavaþ bölünen hücrelerde kronik etkiler ortaya çýkmaktadýr. Radyoretapi sonrasý geliþebilen cilt reaksiyonlarý, saç dökülmesi, nötropeni, trombositopeni, iþtahsýzlýk, yorgunluk, bulantý-kusma ve psikiyatrik bozukluklara uygun yaklaþým amaçlý hemþireler bilgilendirilmeli ve eðitilmelidir. Radyoterapi uygulamalarý sonucu olasý yan etkilerin bilinmesi ve önleyici tedbirlerin alýnmasý, yan etkilere yönelik uygun yaklaþým ve planlanan tedavinin uygulanmasý, hastalarýn günlük yaþantýlarýnýn sýkýntýsýz devam edebilmesi ve semptomlarýn indirgenmesi için hastalar ve yakýnlarýnýn tedaviye uyumunu arttýran hemþirelik giriþimlerini içeren eðitsel yaklaþýmlarýn önemini vurgulamayý amaçladým.
Anahtar Kelimeler: Radyoterapi, Hemþirelik, Yan Etkileri, Kanser
|
