Sağlık çalışanlarına nozokomiyal bulaş bulaşıcı hastalıklar açısından önemlidir. Bu durumda bazı hastalıkların seyri daha şiddetli olabileceği gibi, iş kaybına, kronik hastalıklara ve hatta ölümcül sonuçlara neden olabilir. Hemşireler, temizlik personelleri ve doktorların riskli temas ihtimalleri daha yüksektir. Bu çalışmada ülkemizden bildirilen yayınlarda hasta bakımıyla ilişkili riskli temaslar değerlendirilmiştir. Yöntem Yayınlar uluslararası veri tabanında (www.ncbi.nlm.nih.gov) “needlestick”, “sharps injuries”,”Turkey” anahtar kelimeleri kullanılarak tarandı. Hasta bakımıyla ilişkili kişilerde oluşan bir riskli temasın varlığı, bildiriminin olup olmadığı ve sonuçları konusunda yapılan çalışmalar havuz analizi yöntemiyle değerlendirildi. Bulgular Çalışmaya 13 çalışma dahil edildi. Bu çalışmaların 9’u anket yöntemi kullanılırken, 3’ü KKKA takip eden kliniklerdeki riskli temasların takibi, 1’si ise bir hastanedeki riskli temas sonrası doldurulan formların değerlendirilmesi idi. Anket çalışmalarının 4’ü hemşirelere, 3’ü hemşirelik öğrencilerine yapılırken, 2’si genel sağlık çalışanlarına yapılmıştı. Bu çalışmaların 8’inde toplam 3425 kişiye anket yapılmış, 1837 kişi riskli temas yaşamış ve bunların büyük kısmının kesici delici alet yaralanmalarıyla olduğu görülmüştür (Tablo). 4 çalışmada yöneticilere geri bildirim olup olmadığı sorulmuş ve %56,1-84,0 arasında yöneticilere temasın bildirimi yapılmadığı bildirilmiştir (Tablo). Genel riskli temasların takip edildiği bir çalışmada ise en sık stajyer hemşire ve hemşirelerin yaralandığı gözlenmiştir. Hemşireler de en sık bulaş nedeni kesici delici aletle yaralanma ile olurken, temizlik personellerinde çöp toplama esnasında ki temas nedeniyle olmuştur. Evrensel korunma yöntemleri denetlendiğinde ise her zaman kurallara uyanların oranları çok düşüktü (Tablo). KKKA hastalarının takibini içeren 3 çalışmada ise, hasta takipleri sırasında toplam 67 kişinin etkilendiği ve bunlardan 42’sinin kesici delici alet yaralanması nedeniyle olduğu, mukazal temasta başka bir risk olduğu ve temas sonrası ribavirin proflaksisinin etkili olduğu bildirilmiştir (Tablo). Özellikle acil servislerde, yoğun bakımlarda, cerrahi servislerde çalışanların, 8 saatten fazla çalışanların ve mesleğinin ilk dört yılında olanların daha fazla risk taşıdığı ve temas sonrası hepatit B aşılama oranının düşük olduğu gözlenmiştir. Sonuç Sağlık bakımı ile uğraşan kişilerde riskli temasın engellenmesi ve eğer engel olunamazsa sonrasında yapılacak işlemler çok önelidir. Çalışma koşuları ağırlaştıkça, çalışma saatleri uzadıkça, özellikle mesleğinin başında olan kişilerde bu risk artmaktadır. Ayrıca riskli temas sonrası yöneticilere bildirim oranı düşük bulunmuştur. Ayrıca evrensel korunma önlemlerine uyum oranı ve kesici delici aletleri uygun bertaraf etmemek hala önemli sorunlar arasındadır. Önemli sağlık sorunlarına neden olabilecek bu durumlar için daha yoğun eğitim verilmesi, çalışma koşullarının iyileştirilmesinin önemli olduğunu düşünüyoruz.

Anahtar Kelimeler: Sağlık Çalışanları, Nozokomiyal Bulaş, Havuz Analizi

Keywords: