Temel yaşam gereksinimlerinden biri olan uyku, sağlığın bütünsel olarak sürdürülmesi için gereklidir. İlerleyen yaşlarda meydana gelen fizyolojik ve hormonal değişimlerin sonucu olarak uyku süresinde ve kalitesinde bozulmalar meydana gelir. Bu derlemenin amacı; yaşlı bireylerde uyku sorunlarının tanımlanması ve çözümüne yönelik hemşirelik uygulamaları hakkında bilgi vermektir. Yaşlı bireylerde eşlik eden hastalıklar ve tedavide kullanılan ilaçlar da uyku sorunlarına neden olmaktadır. Yaşla birlikte uykuda meydana gelen değişiklikler; gece uyku süresinde ve yavaş dalga uykusunda azalmayı ve gündüz uyku süresinde, gece uyanma sayısında, gece uyanık geçirilen sürede artışı içermektedir. Ayrıca yaşlı bireylerde uyku bozuklukları sık görülmektedir. Yaşlılarda sık karşılaşılan uyku bozuklukları insomnia, huzursuz bacak sendromu, uykuda periyodik hareket bozukluğu, obstrüktif uyku apnesi ve REM uykusu davranış bozukluğu olarak sıralanabilir. Uyku sorunu yaşayan yaşlılarda sıklıkla yorgunluk, iştahsızlık, beslenme sorunları, oryantasyon bozuklukları, baş dönmesi, denge sorunları ve düşmeler, gerginlik ve huzursuzluk görülür. Uyku sorunları uygun yaklaşımlarla önlenebilmekte ve uyku kalitesi iyileştirilebilmektedir. Mevcut uyku durumu, uyku kalitesi ve uyku bozukluklarının olası nedenleri rutin olarak tüm yaşlı bireylerde değerlendirilmelidir. Uyku sorunu yaşayan yaşlılara yönelik hemşirelik uygulamaları arasında; uyku sorununa neden olan bireysel, fiziksel, mental ve uykuyu olumsuz etkileyebilecek çevresel (aydınlatma, ısı, gürültü gibi) etkenlerin belirlenmesi, kontrol altına alınması ve konu hakkında yaşlıya bilgilendirme yapılması yer alır. Uyku sorunlarına yönelik yaşlıya özgü en uygun hemşirelik girişimleri planlanmalı ve uygulanmalıdır. Böylelikle yaşlının yeterli dinlenmesi sağlanarak uyku sorunlarına bağlı gelişen yakınmaları en aza indirilebilir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik Bakımı, Uyku, Yaşlı, Geriatri
|
